CHUNG SỐNG VỚI BỆNH TIỂU ĐƯỜNG

Khi biết mình bị bệnh tiểu đường,nhiều người có cảm giác hụt hẩng , hoang mang lo lắng và tự hỏi tại sao mình lại bị căn bệnh bất trị này, có người tìm đủ mọi cách từ tây y cho đến các  bài thuốc đông y , thuốc dân gian , ai mách đâu làm đó với hy vọng là làm sao trị cho mau dứt căn bệnh này càng sớm càng tốt . Tuy nhiên bệnh tiểu đường là bệnh mãn tính cần phải điều trị và theo dõi lâu dài gần như suốt đời nhưng nếu chúng ta tìm hiểu kỹ về bệnh ,về các yếu tố ảnh hưởng đến bệnh cũng như sự tuân thủ chế độ điều trị bằng thuốc , thực hiện chế độ dinh dưỡng hợp lý cũng như thường xuyên rèn luyện cơ thể thì  sẽ giúp chúng ta sống vui khỏe , lạc quan cùng với bệnh tiểu đường mà không ảnh hưởng nhiều đến sinh hoạt gia đình và công việc.      

         Một trong những yếu tố ảnh hưởng làm bệnh tiểu đường nặng thêm mà ai cũng biết đó là thừa cân béo phì , vì vậy việc thực hiện giảm cân bằng biện pháp ăn kiêng hợp lý và luyện tập thể lực đều đặn sẽ giúp kiểm soát đường tốt hơn. Nếu việc thực hiện giảm cân khó khăn thì ít ra cũng cố gắng giữ bình ổn cân nặng không để tăng thêm . Một số trường hợp mới bị tiểu đường mà có dư cân thì việc thực hiện điều chỉnh chế độ ăn  và giảm bớt vài cân cũng có công hiệu trong kiểm soát mức tăng đường huyết mà chưa cần điều trị bằng thuốc.  

               Khi không kiểm soát được mức tăng đường máu mặc dù đã  thực hiện các biện pháp ăn kiêng và luyện tập thì cần kết hợp điều trị bằng thuốc theo đúng chỉ định của bác sĩ và tái khám định kỳ đúng theo lịch hẹn để theo dõi diễn tiến bệnh nhằm điều chỉnh thuốc phù hợp và đề phòng các biện chứng có thể xảy ra. 

               Việc duy trì một chế độ ăn hợp lý và luyện tập đều đặn ngay cả khi đã điều trị bằng  thuốc là cần thiết để kiểm soát tốt mức đường trong máu . Có một quan niệm sai lầm nên tránh là cho rằng cứ ăn uống thoải mái theo sở thích rồi uống thuốc hạ đường chứ tội gì phải kiêng khem cho mệt, đúng như vậy thiệt vì cứ theo cái đà này thì hết mệt luôn vì mau được < sum họp> với ông bà. 

              Khi biết mình bị tiểu đường thì điều đầu tiên cần làm là điều chỉnh lại thói quen ăn uống, thực hiện một số lời khuyên như sau :  

              Hạn chế các món ăn thức uống có quá nhiều đường như nước ngọt, kẹo mứt, sữa ông thọ, chè,…( chỉ dùng khi có triệu chứng hạ đường huyết )    

            Ăn vừa phải các thực phẩm có nhiều tinh bột  như gạo , nếp, bún, mì , khoai củ,….Trung bình mỗi bữa ăn 1 đến 2 chén lưng cơm ( có thể thay 01 chén cơm bằng ½ chén xôi, 2 chén bún = 1 chén cơm,…)     

           Nên ăn cá thay cho thịt tối thiểu 3 lần trong tuần vì trong cá ,nhất là các loại cá béo như cá thu , cá hồi ,cá mòi , cá basa, cá ngừ , cá trích ,… có nhiều chất béo omega 3  rất tốt cho tim mạch .Cần hạn chế các loại thịt nhiều mỡ và các loại phủ tạng như (gan ,cật, óc ,bao tử,) ,da,..   

         Chất đạm có nguồn gốc thực vật như các sản phẩm từ đậu nành (sữa đậu nành, đậu phụ) , các loại đậu đỗ,… rất có lợi cho tim mạch vì chúng rất giàu đạm mà lại không có cholesterol     

           Tăng cường ăn rau củ, mỗi bữa ăn nên có một tô canh rau , một dĩa rau xào ,luộc hoặc nộm ,…Mỗi ngày ăn 400g rau củ sẽ đáp ứng đủ nhu cầu chất xơ cho người tiểu đường. Ngoài ra , một số thực phẩm giàu chất xơ không phải là rau củ cũng rất tốt cho sức khỏe đó là các loại chất xơ hòa tan có nhiều trong gạo lức , bánh mì đen, yến mạch, bột đại mạch,…Chất xơ ngoài việc phòng chống táo bón nó còn giúp điều hòa đường huyết và đào thải bớt cholesterol có trong bữa ăn. Như vậy một bữa ăn đa dạng thực phẩm với nhiều loại rau củ , chất đạm đầy đủ cùng với một lượng cơm vừa phải sẽ tốt hơn là một bữa ăn đơn điệu chỉ với cơm và thịt cá .   

             Trái cây là nguồn bổ sung vitamin , khoáng chất , chất xơ cho cơ thể .Bên cạnh đó trái cây cũng đem lại một lượng lớn đường fructose , vì vậy người tiểu đường vẫn ăn được trái cây nhưng có mức độ. Trái cây được dùng như món tráng miệng sau bữa ăn hoặc dùng vào bữa phụ với lượng vừa phải , trung bình mỗi lần ăn 1 suất trái cây từ 50-100g tùy theo loại ngọt nhiều hay ít , mỗi ngày có thể ăn 2 - 3 suất . Nên tránh có suy nghĩ sai lầm là ăn nhiều trái cây chua (như cốc ,ổi ,bưởi,..) để mong giảm đường trong máu , có người mỗi ngày ăn vài trái bưởi, như vậy là không tốt vì trong trái cây chua cũng vẫn chứa đường và là đường hấp thu nhanh. Trái cây nên ăn cả xác để tận dụng nguồn chất xơ ,tránh chỉ ép lấy nước uống trừ khi người bệnh không thể nhai được.

                Sữa và các chế phẩm từ sữa như  sữa tươi ,sữa chua, sữa đậu nành,… nên chọn loại lạt , mỗi ngày nên uống từ 1-2 ly . Nếu thể trạng mập thì nên tránh các loại sữa tiểu đường có dinh dưỡng cao, chỉ dùng khi bị bệnh không ăn được hoặc dùng để thay thế  bữa ăn khi không có điều kiện chuẩn bị bữa ăn .Một số không ít người bệnh tiểu đường chưa được thông tin chính xác , cứ nghĩ là phải uống đúng loại sữa được quảng cáo là loại đặc biệt dành cho người tiểu đường thì mới tốt ,cho nên sau một thời gian uống sữa ,cân nặng tăng lên và đường máu cũng tăng theo . Do vậy việc chọn loại sữa nào là thích với thể trạng cũng như tình trạng bệnh lý hiện tại thì hãy tham khảo ý kiến của bác sĩ hoặc các chuyên viên dinh dưỡng     

           Còn việc sử dụng chất đường thì sao? Có nên kiêng tuyệt đối không ? Thật ra chúng ta chỉ không dùng đường cát ( đường sucrose) để pha thêm vào sữa, cà phê, nước trái cây,.. nhưng có thể dùng đường để làm gia vị trong nấu nướng các món ăn hằng ngày Vì vậy người tiểu đường không cần phải nấu ăn riêng mà vẫn dùng chung các món ăn với các thành viên khác trong gia đình.

                Bên cạnh việc giảm ăn ngọt cũng cần chú ý là không ăn quá mặn ,hạn chế các thực phẩm chế biến sẳn có nhiều muối nếu không muốn bị thêm chứng tăng huyết áp .   Ngoài ra, việc ăn uống điều độ đúng giờ là hết sức quan trọng đối với người bệnh tiểu đường. Đối với người không bị tiểu đường có thể vì lý do nào đó như ráng làm cho xong việc rồi ăn muôn môt chút cũng được thậm chí bỏ bữa  rồi ăn bù vào bữa  sau cũng xong , nhưng đối với người tiểu đường điều này sẽ gây nguy hiểm đến tánh mạng do tăng hoặc hạ đường huyết đột ngột. Việc ăn chậm , nhai kỹ thức ăn cũng là một nghệ thuật ăn uống giúp điều hòa mức đường máu sau ăn tốt hơn   

             Nên hạn chế các loại rượu bia, nếu đường máu ổn định cũng không uống quá đà  mà chỉ có thể dùng 01 lon bia hoặc  60ml rượu mạnh là được phép, rượu vang đỏ tốt cho sức khỏe hơn nhưng cũng không vì thế mà uống nhiều. Nhớ chú ý là không dùng rượu bia lúc bụng đói vì sẽ có nguy cơ hạ đường huyết đột ngột  có thể đưa đến hôn mê phải vào cấp cứu

                Ngoài việc điều chỉnh thói quen ăn uống thì việc rèn luyện thể lực cũng không kém phần quan trọng Nên chọn một loại hình thể dục thể thao vừa sức để có thể duy trì đều đặn, dễ thực hiện nhất là loại hình đi bộ, mỗi ngày nên đi bộ tối thiểu 30 phút ,có thể đi vào buổi sáng hoặc một giờ sau buổi ăn tối . Chú ý mang theo vài cái kẹo đề phòng hạ đường huyết ( cảm giác đói , vã mồi hôi, hoa mắt ,chóng mặt, tay chân bủn rủn,…) . Vì vậy để tránh bị hạ đường huyết nên ăn nhẹ trước buổi tập và ngưng tập hoặc ngồi nghĩ ngay khi vừa cảm thấy mệt  

               Sau cùng ,vấn đề  tái khám định kỳ theo đúng lịch hẹn của bác sĩ là hết sức quan trọng  để theo dõi hiệu quả điều trị cũng như theo dõi các biến chứng có thể xảy ra cho người bệnh tiểu đường như biến chứng mạch máu, tim, thận ,mắt,..,Điều cần tránh là cứ tự ý mua thuốc theo toa củ để uống hoặc tự ý ngưng thuốc mà không có ý kiến của bác sĩ vì cho rằng đường máu đã ổn định rồi nếu tiếp tục uống thì sợ sẽ bị hạ đường. Đa phần những trường hợp không theo dõi và tái khám đều đặn này thường phải nhập viện trong tình trạng nặng với nhiều biến chứng nguy hiểm    

            Tóm lại, người bệnh tiểu đường nếu thực hiện tốt những nguyên tắc trên thì vẫn sống vui khỏe và sống có ích cho dù là phải theo dõi điều trị lâu dài . Chế độ ăn uống  và luyện tập của người bệnh tiểu đường là một chế độ chuẩn mực ,điều độ mà mọi người khi chưa mắc bệnh cũng nên theo nếu muốn có một sức khỏe tốt và phòng tránh các bệnh mãn tính như tiểu đường ,cao huyết áp, rối loạn mỡ máu ,…